ABD Ticaret Bakanlığı 16 Nisan 2018’de yaptığı açıklamayla ABD şirketlerinin 2025’e kadar yedi yıl süresince Çinli telekomünikasyon ve cep telefonu firması ZTE’ye ürün, yazılım ve teknoloji satmasını engelledi.
Yasağın nedeni ZTE’nin yasadışı yollarla ABD mallarını İran’a satması olarak gösteriliyor.
ZTE’nin ürünlerindeki Amerikan malı oranı yaklaşık %25-30 dolaylarında. ABD’den gelen bu kilit ürünler daha çok telekomünikasyon ağlarında ve akıllı telefonlarda kullanılıyor. Sözkonusu ambargo ZTE’yi yarı ölü hale getirebilir. Ürün geliştirme, planlama, üretim ve satışa büyük etkisi olacağı muhakkak. ZTE’nin gelişimini epey yavaşlatacak.
Şüphesiz ki bu tarz gelişmeler ABD-Çin ticaret savaşının bir neticesi. ABD Çin’i en zayıf olduğu noktalardan vurmaya kararlı. Aslında ABD’den gelen bu hamle Çin’in çip sektöründeki güçsüzlüğünü de gösteriyor.
Hiç şüphesiz ZTE’nin NETAŞ’ın %48’ini satın alması, baz istasyonlarımızı bu firmanın kurması, bu marka modem ve telefonlar kullanıyor oluşumuz ulusal güvenliğimiz için çok büyük bir tehdit.
ZTE’nin 5G ile ilgili önemli çalışmaları var. 5G alanında dünyanın öde gelen firmalarından birisi. Bu gelişme elbette 5G ile ilgili firmaların borsada hisselerinin düşmesine sebep oldu. ZTE’nin Türkiye dahil birçok ülkede faaliyetleri mevcut. Yarı iletken teknolojisine %100 hakim olan ABD’nin böyle bir hamlesi diğer ülkeleri de dolaylı yoldan etkiliyor.
Jack Ma Japonya’daki bir konuşmasında ABD’nin bu gücünün kırılmasının gerektiğini söyledi. Alibaba’nın ortak kurucusu, Hangzhou C-Sky Microsystems isimli yarı iletken firmasının da satın alındığını ifade etti.
Çinliler artık kendi başlarının çaresine bakmak zorundalar. Motivasyonları daha yüksek olduğu kesin. Jack Ma gibi işadamlarına sahip olmaları da elbette büyük avantaj.
Yarı iletken sektöründe Çin’in eli tamamen boş olmasa da Amerikalı rakiplerinin eline su dökmeleri şuan için mümkün değil.
Borsada İşlem Gören Çin’in Başlıca Çip Firmaları
Gelin borsada işlem gören 3 Çinli entegre devre üreticisine bir göz atalım.
Hangzhou Silan
Hangzhou Silan Çin’in önde gelen entegre devre üreticilerinden bir tanesi. Entegre devre ürünlerinde, LED aydınlatma sürücü devreleri, IPM akıllı güç modülleri, MCU devreleri, dijital ses ve görüntü devreleri ve MEMS sensörlerine odaklanmaktadır. Ayrıca münferit yarı iletken cihazlar (discrete semiconductor device ) da satışlarının önemli bir kısmını oluşturmaktadır. Şirketin gelirleri 2016’ya göre %15.44 artmıştır.
Firma Çin-ABD ticaret dalaşının başlamısı sonrası Çin’de yarı iletken sektörünün gelişebilmesi için para harici insan ve zamana ihtiyaç duyulduğunu belirtmiştir.
2017 yılında firma, güç modülü ürünleri ve beyaz eşya alanında Avrupalı ve Amerikalı şirketlerin tekelini kırmayı başarmıştır.
Hylintek
Hylintek enerji ölçüm cihazlarına, güç kaynağı ve iletişim devrelerine ürünler geliştirmektedir. Çin’in en büyük 10 çip üreticisinden biridir.
Firma 2017’de net kârını %358.75 artırarak dikkatleri üzerine çekmiştir.
SMIC (Semiconductor Manufacturing International Corporation)
SMIC Çin’in en büyük çip üreticisidir. Şirket, 0.35 mikron ila 28 nanometre arasındaki boyutlarda silikon devre levhası yapmaktadır.
Firma 2000 yılında kurulmuştur. En büyük rakibi Tayvanlı firma TSMC olsa da Ar-Ge’de onlar kadar iyi değildir. 2004 yılından beri de New York ve Hongkong borsasında işlem görmektedirler. 2001-2010 yılları arasında çok başarılı performans gösterememişlerdir. Şirket ilk 10 yılında 2004 ve 2010 hariç çok büyük zarar açıklamıştır.
2014 yılının Eylül ayında Çin, “Ulusal IC Sanayi Yatırım Fonu”(国家集成电路产业投资基金) kurmuştur. Kurulan fon Çin’in yerli çip endüstrisinin öncüsü SMIC’yi desteklemiştir. 2017 yılı Haziran ayı sonunda “Ulusal IC Sanayi Yatırım Fonu” %15,91’lik bir hisse oranı ile SMIC’nin en büyük ikinci hissedarı olmuştur.
Arkasında devlet desteği olması sebebiyle firma, Çin’in çip endüstrisini temsil eder bir hüviyete sahiptir.
SMIC ve IBM, 2007 yılında, 45-nm “tamamlayıcı oksitlenmiş metal yarı iletken” teknoloji lisans anlaşması imzalamıştır. SMIC’ye aslında teknolojik transfer IBM’den gelmiştir.
Şirket 2016’da 2,9 milyar yuan gelir elde etmiştir. Satışlarının yarısı iç piyasaya ve Hongkong’a gerçekleşmiştir.
Ayrıca firmanın teknik elemanları daha çok yabancılardan oluşmakatadır. Büyük oranda dış yeteneklere bağlı olan firmada denizaşırı ülkelerden ve Tayvan’dan teknik elemanlar çalışmaktadır.
ABD ile olan ticaret tansiyonun yükselmesi, ZTE’ye gelen yasak ve Huawei’ye başlatılan soruşturma sonrası Çin, çip sektörü için yeni bir fon kurdu.
Yapılan anlaşmaya göre “Ulusal IC Sanayi Yatırım Fonu” yeni kurulacak fon için 800 milyon yuan sağlayacak. SMIC 165 milyon yuan sağlarken, Lianli fonu 635 milyon yuan, Shanghai Yaoxin 16.16 milyon yuan katkıda bulunacak. Böylelikle kurulacak fonun toplam büyüklüğü 1,6 milyar yuan ($250 million) olacak.
7 Yıllık Yasak ve Türkiye
Bilindiği üzere 2016’da Netaş’ın %48,04’lük hissesini ZTE satın almıştı. Netaş ülkemizde baz istasyonları kuruyor. Bunun yanısıra Netaş, Avrupa, Orta Doğu ve Afrika bölgelerinde ZTE ürünleri için tamir, bakım ve destek hizmetleri sağlıyor. Turkcell ile de 5G Deneme Sistemi üzerinde çalışıyorlar.
ZTE’nin ABD mallarını alamayacak olması doğal olarak Netaş’ı nasıl etkileyeceği sorularını gündeme getirdi. Fakat medyamız konuya yeteri kadar ilgi göstermedi. En ayrıntılı haberi Posta yaptı. Haberde yerlilik vurgusu ön plana çıkıyor.
ABD kendi ülkesinde ZTE ve Huawei’in gerek telefonlarının gerek telekomünikasyon ekipmanlarının kullanılmasına şüpheyle yaklaşılıyor. En büyük sebebi bu firmaların faaliyetlerini ajanlık için yapmaları.
ABD ayrıca ZTE ve Huawei’in Amerikan şirketlerini satın almasına izin vermiyor. Bunu en son Broadcom’un Qualcomm’u almaya çalışmasında gördük. ABD, ulusal güvenliği gerekçesiyle bu firmalardan uzak dururken bizim bu konudaki rahatlığımız epey rahatsız edici. Hiç şüphesiz ZTE’nin NETAŞ’ın %48’ini satın alması, baz istasyonlarımızı bu firmanın kurması, bu marka modem ve telefonlar kullanıyor oluşumuz ulusal güvenliğimiz için çok büyük bir tehdit.
ZTE’nin ve Huawei’in Çin istihbaratıyla bağlarının olduğu en sonki yasa tasarısında da geçmişti.
ABD’den gelen yasak haberi ZTE’nin Türkiye’deki faaliyetlerini kısıtlayacaktır. Bizim de bir an evvel ulusal güvenlik meselesini daha fazla konuşur ve gerekli adımları atar hale gelmemiz gerekiyor.
[xhshop-btn-gratuity class=”buybutton”]BAĞIŞ[/xhshop-btn-gratuity]
[cite]
