Zeytinyağı Batı’da uzun yıllardır tüketilen bir ürün, Çin’de ise tüketimi 90’ların sonunda ancak başlayabildi. Bilinen zeytinyağı markalarının Çin’e girmesi 2000’lerin başında ancak gerçekleşti. Çin, 1998’de yaklaşık 150 ton zeytinyağı ithal etmişken, 2001’e gelindiğinde bu rakam 400 tonu buldu. 2016’da 45.000 ton zeytinyağı ithal ederek, Asya’nın en büyük tüketicisi oldu.
Zeytin daha çok Akdenize kıyısı olan ülkelerde yetişmektedir. Zeytin ekimi için Çin’in de bazı bölgeleri uygundur. Çin’de zeytin ağaçları çoğunlukla Yangtze, Bailong, Jialing Nehirlerinin çevresine dikilmektedir. Zeytinliklerin %80’i Gansu eyaletinin Longnan bölgesindedir. Çin’de şu an için 175 bin dönüm zeytinlik vardır. 2016 sonu itibariyle 5.600 ton zeytinyağı üretimi yapılmıştır.
2016’da zeytin ve zeytinyağı ihracatımız 190 milyon dolardı. 2017’de 323 milyon dolara çıktı. Fakat bunun tam tersi olarak Çin’e zeytin ve zeytinyağı ihracatımız 1 milyon doların altına kadar düştü. Sektör 1 milyon doların altını en son 2006 yılında görmüştü.
Yerli müteşebbisler yavaş yavaş zeytinyağı üretimine başlasalar da Çin halen daha dışarıya bağımlı. 2001’de Çin’in DTÖ’ye girmesiyle birlikte zeytinyağının gümrük vergisi oranı %10 düşürüldü. Çin pazarı yabancı üreticilere böylelikle açılmış oldu.
Türkiye’nin Çin’e İhracatı ve Çin’den İthalatı⇒
Çinlilerin sağlıklarını daha fazla önemsemesiyle birlikte zeytinyağı tüketimi de artmaktadır. Yerli müteşebbisler zeytinlik ekimine ve zeytinyağı üretimine daha fazla önem vermeye başlamışlardır.
Zeytinyağı pahalı bir ürün olması sebebiyle Pekin ve Şanghay gibi ekonomik durumu daha iyi olan şehirlerin halkı tercih etmektedir. Kişi başı tüketim İspanya, İtalya ve Yunanistan gibi ülkelerin gerisindedir. Çin’de soya yağı ve fıstık yağı tüketiminin toplamı yılda ortalama 20 milyon ton olarak gerçekleşmektedir. Zeytinyağının bitkisel yağlar arasındaki tüketim oranı yaklaşık %3’tür. Toplam tüketim ve kişi başı tüketim açısından değerlendirirsek çok büyük bir büyüme potansiyelinin olduğu anlaşılıyor. Bu yüzden küresel zeytinyağı üreticileri tarafından Çin, gelecekte dünyanın en büyük pazarı olarak görülmektedir.
[et_bloom_inline optin_id=”optin_1″]
2016 yılında, Çin’deki zeytinyağı piyasasının perakende satış hacmi, bir önceki yıla göre% 14,19 artışla 37.700 ton olmuştur. Değer açısından da 3.87 milyar yuane (627 milyon dolar) ulaşmıştır.
Dünyada en fazla zeytinyağı ithalatını yapan ABD’dir. ABD Tarım Bakanlığı’na göre 2017 tahmini ithalatı 322 bin tondur. İkinci sırayı ise 160 bin ton ile AB bölgesi almaktadır. Çin 45 bin ton ile (Statista’ya göre 43 bin ton) altıncı sıradadır. Çin’deki nüfus ve orta sınıftaki gelir artışı hesaba katıldığında ABD’yi geçmesi kuvvetle muhtemel.
Çin’e zeytin yağı ihracatında pazarı İspanya domine etmektedir. İspanya’nın pazar payı %80, İtalya’nın %13, Yunanistan’ın %2’dir. Geri kalan %5’lik kısım Avustralya, Tunus, Fas ve Türkiye arasında dağılmaktadır.
2017’de özellikle İtalyanlar önemli bir çıkış gösterdiler. Zeytinyağı ihracatları bir önceki yıla göre 40 milyon euro (49 milyon dolar) artış gösterdi. Bu rakam geçen seneye göre %41 artış manasına geliyor.
İtalyanlara göre artışın sebeplerinden biri Çinli turistler. İtalya Ulusal İstatistik Kurumu’na göre 2017’de İtalya 1,4 milyon Çinli turist ağırladı ve bu ilgi İtalyan mallarına da merağı artırdı.
Sözkonusu artış sadece buna da bağlanmıyor. Çin 2016’nın sonlarına doğru zeytinyağındaki gümrük vergisini düşürdü. Çin’in bu hamlesi üreticiler arasındaki rekabeti kızıştırsa da ithalatı da artırdı. Bir başka sebep ise dünyanın en büyük zeytin üreticisi İspanya’yı derinden etkileyen kuraklık. İspanya’nın üretimindeki düşüş rakiplerinin elini kuvvetlendirdi.
İspanya’nın üretiminin yıllık oratlama 1,7 milyon tondan 1,2 milyon tonlara kadar düşmesi 2017/2018 sezonunda bize epey yaradı. Zeytinyağındaki en fazla ihracatımızı 92 bin ton ile 2012/2013 sezonunda yapmıştık. Bu yıl, rekor sezonun geçilerek zeytinyağı ihracatının 100 bin tona ulaşması bekleniyor.
Önerilen: Çin Üzüm Sektörü Analizi⇒
Fakat bir sıkıntı var.
Zeytin ve zeytinyağı ihracatı artarken hatta bu yıl rekora hazırlanırken Çin’e ihracat azalıyor.
2016’dan beri $1 milyon altında. 2018’in de çok farkı olmayacak gibi.https://t.co/n7fFVIPIM7 pic.twitter.com/q36vxNWIEj
— Çin Nabzı (@cinnabzi) 13 Nisan 2018
Rakamlar bize bu sezonun fena gitmediğini gösteriyor. Zeytin ve zeytinyağı (TİM ikisini ayrı ayrı açıklamamaktadır) ihracatı 2017’de 323 milyon dolara ulaştı. 2016 ve öncesinde bu rakam 190 milyon dolar civarında geziyordu. Soru işte tam bu noktada geliyor. Madem bizim zeytin ve zeytinyağı ihracatımız arttı fakat neden bu ürünlerin Çin pazarına satışında yavaşlama var? Üreticilerimiz Çin pazarına zeytin ve zeytin yağı satmakta zorlanıyorlar mı? Zorlanıyorlarsa sebebi ne olabilir?
Biraz rakamlar üzerinden konuşalım. 2016’da zeytin ve zeytinyağı ihracatımız 190 milyon dolardı. 2017’de 323 milyon dolara çıktı. Fakat bunun tam tersi olarak Çin’e zeytin ve zeytinyağı ihracatımız 1 milyon doların altına kadar düştü. Sektör 1 milyon doların altını en son 2006 yılında görmüştü. Hatta 2013’te 5 milyon dolar sınırlarına kadar dayanmıştı. Aynı şey bu yıl için de geçerli. 2018 rakamları da iyi gelmiyor ama toplam dışsatımlarda bir artış var. Sektörün Çin pazarında bir sıkıntı yaşadığı muhakkak. Orkide firmasının geçirdiği dalgalı süreç bu sonucu ortaya çıkarmış olabilir. 2013’te hevesle Çin pazarına girseler de devamı gelmedi demek ki. Bu sonucu tek bir firmaya da bağlamak doğru değil. Dışarıdan bakınca akla bu ihtimal geliyor. İşin içindekilerin belki daha net cevapları vardır.
Not:Türkiye’nin zeytin sektörüne dair daha fazla ayrıntı için Uluslararası Zeytin Konseyi’nin Türkçe çıkardığı dergiye bakılabilir.
[cite]
[xhshop-btn-gratuity class=”buybutton”]BAĞIŞ[/xhshop-btn-gratuity]
